Tag: Politechnika Krakowska

Sobota w Parku Lotników

Żadna spontaniczna impreza, żaden event, żadna inicjatywa nie udają się tak, jak na to zasługują. Im więcej organizator włoży wysiłku w organizację wydarzenia, tym bardziej musi być gotów się pogodzić z tym, że nie wszyscy wywiążą się ze swoich obietnic i udowodnią swoje zaangażowanie. Ale – choć tak też było z imprezą zorganizowaną przez Vlada – była to bardzo udana impreza i jestem z niego (mojego obecnego studenta drugiego roku informatyki stosowanej) bardzo dumny. Wprawdzie nie dotarł nam i gitarzysta (chociaż gitara dotarła), i dwie skrzypaczki, ale mieliśmy ze sobą głośnik Bluetooth i telefony, z którymi go można było sparować. Na imprezie stawiła się jedna trzecia tych, którzy deklarowali udział, ale za to nie ma wątpliwości, że stawili się ci, którzy w głębi serca czuli taką potrzebę.

W Parku Lotników w sobotę wczesnym popołudniem kilkakrotnie wybrzmiała i „Czerwona kałyna” (Ой у лузі червона калина), i hymn Ukrainy (Ще не вмерла Украіна). Swoją drogą, początek hymnu ukraińskiego i polskiego są bliźniaczo podobne do siebie i warto na to zwrócić uwagę.

Na evencie zjawili się obecni i byli studenci Wydziału Mechanicznego Politechniki Krakowskiej z M-4 (pojazdy samochodowe), M-6 (automatyka i robotyka) oraz M-7 (informatyka stosowana), a dzięki spontanicznemu wsparciu „studentów” O-3 liczba uczestników dobiła do szesnastu. Dla niektórych z nich wydarzenie było bardzo emocjonujące, niektórzy kontynuowali śpiewanie w nocy przez internet ze studentem M-7, któremu pokazaliśmy nagrania z naszego fałszowania w parku, a który rzucił studia i pracę i wyjechał do domu, by walczyć na wojnie. Dima wydał tomik wierszy w języku rosyjskim (mam zaszczyt mieć egzemplarz z dedykacją), a jednak dzisiaj walczy przeciwko rosyjskim agresorom.

Wiadomo, że to tylko gest, ale ludzie w Parku Lotników reagowali pozytywnie, jest to zresztą miejsce, w którym (odkąd Tauron Arena stała się miejscem rejestracji uchodźców z Ukrainy) łatwiej usłyszeć język ukraiński czy rosyjski niż język polski.

I nie myślcie, że tylko dwa razy było, chociaż pokazuję Wam tylko po dwa razy. Może jeszcze Vladek zrobi jakiś montaż, który tu wrzucę także, póki co tylko te dwa surowe pliki.

Dzisiaj Rosjanie zbombardowali Nowy Jork. Sam nie wiem, co o tym myśleć i na ile dostrzegać symbolikę tego ataku, a na ile ją ignorować, jak to robią wszystkie media polskie (i nie tylko) w dniu dzisiejszym. Jeśli można szukać odrobiny optymizmu i nadziei w tym wszystkim, co się dzieje wokół nas w ostatnich czasach, to ci studenci tchnęli we mnie odrobinę pozytywnych uczuć. Mam nadzieję, że ja też trochę podniosłem ich na duchu, na tyle, na ile byłem w stanie. I wszyscy trzymamy kciuki za Dimę. I za Ukrainę.

Inicjatywa na sobotę

W sobotę 7 maja o godzinie 14:00 mój student drugiego roku pierwszego stopnia, Władek, planuje ukraiński flash mob w Krakowie, przy fontannie w Parku Lotników Polskich. Władek studiuje informatykę stosowaną na Wydziale Mechanicznym Politechniki Krakowskiej, ale inicjatywa rozlała się już na inne kierunki, inne wydziały, a nawet na niektóre inne krakowskie uczelnie.

Ponieważ wielu uczestników eventu to moi byli i obecni studenci informatyki stosowanej lub pojazdów samochodowych, obiecałem im, że z nimi zaśpiewam, a także zaangażowałem się w promocję ich inicjatywy. Planujemy zaśpiewać hymn Ukrainy, a być może także inne ukraińskie pieśni patriotyczne, na przykład „Czerwoną kalinę”.

Jeśli chcesz do nas dołączyć – śpiewając, grając na jakimś instrumencie, nagrywając, wspierając moralnie lub medialnie, a może po prostu w roli gapia, zastanów się nad tym, czy nie warto skontaktować się z Władkiem. Znajdziesz go na Telegramie jako @Fo4Ik albo możesz użyć formularza na https://forms.gle/w7L1RgVkQQCRNeEy5

A może chociaż opublikujesz ten wpis z zawartymi w nim informacjami w swoich mediach społecznościowych? Do zobaczenia – przynajmniej z niektórymi z Was – w najbliższą sobotę o godzinie 14:00.

Pierwsza pomoc

Na ostatnich zajęciach ktoś jeszcze inaczej sparafrazował słowa wiersza księdza Twardowskiego: „Spieszmy się kochać ludzi, tak szybko likwidują konta na Naszej Klasie”. Jednak żarty żartami, a tymczasem kilka miesięcy temu zauważyłem wyraźny brak pośpiechu nie tyle w kochaniu ludzi obecnych, co w ratowaniu tych odchodzących. I poczułem realne zagrożenie.
Prowadziłem zajęcia, gdy nagle wpadło do mnie z okrzykiem „Ratunku!” na ustach dwóch obcych studentów. Okazało się, że w piwnicy pode mną podczas zajęć zasłabł profesor i panowie próbowali mu udzielić pomocy.
Z ich późniejszej relacji mniej więcej tak zrozumiałem przebieg wypadków: profesor prowadził wykład siedząc przy biurku w dusznej piwnicy i w pewnym momencie głowa opadła mu na biurko. Panowie przez chwilę zastanawiali się, czy nic mu się nie stało, ale po krótkiej przerwie w wykładzie profesor podniósł głowę i mówił dalej, więc uznali, że wszystko w porządku. Minęło jednak kolejne parę minut i profesor po raz kolejny niezaprzeczalnie zasłabł, czemu tym razem trudno było zaprzeczyć, skoro nawet spadł z krzesła. Wówczas panowie sięgnęli po komórki, by wezwać pogotowie, ale okazało się, że w piwnicznym lochu wszyscy są poza zasięgiem, więc delegacja dwóch co żwawszych studentów pobiegła do drugiego budynku do dziekanatu, by tam szukać pomocy. Oddalony o parę minut drogi dziekanat był jednak akurat oblężony przez rzesze załatwiających jakieś ważne sprawy, więc delegacja wróciła do sali z przygnębiającą informacją, że do dziekanatu jest olbrzymia kolejka, trzeba pobierać numerki z automatu, by się ustawić na końcu tej kolejki, a przewidywany czas oczekiwania jest bardzo długi. Zdumiało mnie zupełnie, że nikomu z nich nie przyszło do głowy użyć telefonu na którejś z mijanych po drodze portierni albo by wejść do dziekanatu bez kolejki, powołując się na wyjątkową przecież sytuację, nie wspominając już o tym, że pewnie studenckie komórki po wyjściu z piwnicy miały już pewnie zasięg. Następnie zdesperowana delegacja uznała, że trzeba szukać pomocy w sąsiednich salach, i tak trafili do mnie.
Gdy wszedłem do sali, w której mieli zajęcia, profesor zdążył się już ocknąć i ze stoickim spokojem tłumaczył im powody swojego zasłabnięcia. Kilku studentów nadal z niedowierzaniem chodziło po sali z komórkami w wyciągniętych przed siebie dłoniach i szukało zasięgu. Sytuacja mogłaby się nawet przez chwilę wydawać komiczna, gdyby nie fakt, że w rzeczywistości była przerażająca. Było wyraźnie widać, że na tych co najmniej kilkunastu dwudziestoparoletnich facetów zupełnie nie ma co liczyć. Stracili głowę i byli bezradni do tego stopnia, że poszukując zasięgu w telefonach żaden z nich nie wpadł na to, by wyjść z pomieszczenia w piwnicy.
Nie oceniam tych panów, bo przecież wiem, że naprawdę się przejęli i próbowali pomóc, nawet jeśli nie całkiem im to wychodziło. Sam pewnie nie spisałbym się lepiej od nich. Wypada jednak życzyć każdemu nauczycielowi dużo zdrowia, szczególnie przy tablicy.

Ten wpis to odgrzewany kotlet sprzed dwunastu lat. Nasza Klasa już nie istnieje, ratowany profesor nie żyje, a ja nadal wolałbym nie zemdleć przy tablicy. Przypomniałem sobie o tym wpisie, bo po niedawnym zasłabnięciu prowadzącego na zajęciach zdalnych na wydziale pomyślałem, że jest kolejny powód, by podczas zajęć przez internet włączać kamery… Pocieszający jest fakt, że studenci pierwszego roku informatyki stosowanej w 2021 roku zachowali się dużo przytomniej niż tamci studenci sprzed dwunastu lat.

Świat do góry nogami

Na samym początku pandemii, gdy 12 marca 2020 podejmowaliśmy pierwsze kroki w przestawianiu trybu naszych zajęć ze studentami na zajęcia przez internet, nikt z nas chyba się nie spodziewał, że to będzie tak długo trwało. Obecnie już czwarty semestr pracuję z moimi studentami zdalnie, a ówczesne „pierwszaki” to teraz najstarszy semestr pierwszego stopnia, z jakim mam zajęcia, wkrótce skończą lektorat i przystąpią do egzaminu. Nawet jeśli zajęcia zdalne skończą się wraz z najbliższą sesją zimową, będzie to oznaczało, że całe dwa lata mojej zawodowej kariery nauczałem przez internet. To już całkiem sporo.

W bieżącym semestrze zajęcia na naszym Wydziale mają formę hybrydową, dzięki czemu te przedmioty, w których trudno sobie wyobrazić skuteczną realizację założonych efektów kształcenia, zwłaszcza laboratoria pomiarowe, wymagające użycia fachowego sprzętu, organizowane są na kampusie, a większość wykładów i ćwiczeń w większych grupach odbywa się przez internet. Studentów i prowadzących przebywających na terenie uczelni obowiązują oczywiście wytyczne sanitarne wynikające z obecnej sytuacji epidemiologicznej, w budynku należy na przykład mieć usta i nos zakryte maseczką czy zachowywać dystans. W salach obowiązują odpowiednio ograniczone limity liczby osób, które mogą w nich jednocześnie przebywać, by umożliwić zachowanie właściwych odległości.

Na początku października miałem mieszane uczucia i nie byłem pewien, czy jestem zadowolony z tego, że nadal mamy zajęcia zdalne. Podobnie zresztą, jak studenci. Większość tych młodszych oczekiwała powrotu do nauki stacjonarnej, chociaż zdarzały się wyjątki. Im starsi, tym bardziej cenili sobie to, że przynajmniej część zajęć nadal odbywa się przez internet, a na drugim stopniu spora grupa zrezygnowała wręcz z kontynuowania studiów, gdy dowiedzieli się, że mają dwa razy w tygodniu przyjeżdżać na Wydział. Spora część z tych, którzy jednak nie zrezygnowali, wystąpiła o indywidualną organizację studiów.

Im dalej w las, tym mniejsze mam wątpliwości. Liczba nowych przypadków koronawirusa i zgonów stale rośnie, poczucie zagrożenia wśród części nauczycieli akademickich i braci studenckiej również. Niektórzy z kolei zupełnie się nie przejmują i w najlepsze zachowują się tak, jakby żadnej pandemii nie było. Prowadzi to czasem do mniejszych lub większych konfliktów, od pełnych pretensji spojrzeń po utarczki słowne czy nawet przepychanki (choć tych ostatnich byłem świadkiem tylko w komunikacji publicznej, nie na kampusie).

Część prowadzących – do czego oczywiście mają absolutne prawo zgodnie z obowiązującymi przepisami – bardzo rygorystycznie egzekwuje od studentów stosowanie się do zasad reżimu sanitarnego. Na zajęciach wszyscy są w maseczkach, a w niektórych salach stanowiska są dodatkowo przegrodzone, by odizolować uczestników od siebie. Przechodząc obok sal z przeszklonymi drzwiami obserwuję czasem takie zamaskowane grupy studentów, bywa że w lateksowych rękawiczkach, prowadzących mówiących do nich także w maseczkach na twarzy… I wtedy z ulgą myślę o naszych zajęciach przez internet. My się wszyscy cały czas widzimy, mamy kontakt wzrokowy, ale widzimy też wzajemnie mimikę naszych twarzy, każdy uśmiech, skrzywienie, minę. Słyszymy się wyraźnie (no oprócz Czcibora z pierwszego roku, którego mało kto rozumie, a Czcibor od kilku tygodni nie daje rady poprawić jakości dźwięku ze swego mikrofonu), nie trzeba się domyślać, co ktoś wymamrotał przez maskę. Nie musimy się kłócić ani mieć do siebie żalu o to, kto na ile drobiazgowo stosuje się do ograniczeń sanitarnych. Nie muszę nikogo upominać o to, że nie założył maseczki. Studenci siedzą przed kamerami bez maseczek, a bywa że bez spodni, ale nie jest to w ogóle przedmiotem naszych dyskusji, nikogo nie muszę wyrzucać z sali ani zabraniać mu do niej wstępu. Nie muszę się zastanawiać, co robić ze studentem, który kaszle, kicha czy smarka.

Dziś, w pierwszych dniach listopada 2021 roku, uważam się za szczęśliwca, który nadal ma zajęcia zdalne. Dopóki sytuacja pandemiczna się nie zmieni i zajęcia na kampusie są w oczywisty sposób związane z ograniczeniami, które w istocie ograniczają rzeczywisty kontakt między prowadzącym a studentami i studentami między sobą, mam nadzieję uczyć przez internet.

Gdy na początku pandemii namawiałem koleżanki z pracy, by podczas zajęć online używały ze studentami kamer, użyłem kiedyś w dyskusji z jedną z nich argumentu, że przecież po powrocie na Wydział nie będziemy w klasach nakładać sobie papierowych worków na głowy, tylko będziemy się wzajemnie widzieć. W najczarniejszych snach nie przypuszczałem, że okaże się, że po roku świat stanie tak bardzo do góry nogami, że my na zajęciach przez internet będziemy się widzieć normalnie, a ci sami studenci na niektórych innych zajęciach w salach na Wydziale będą mieli na głowach może nie worki, ale jednak inne przedmioty zasłaniające im twarze i ograniczające ich komfort, albo że będą siedzieć pooddzielani od siebie ściankami z tektury.

Beka z pandemii

Zgodnie z regułą opisaną w serialu South Park, każda tragedia – czy to AIDS, czy 9/11, czy inna – z czasem może się stać przedmiotem żartów. Pandemii koronawirusa nie mamy jeszcze wprawdzie za sobą, a od jej początku – jakby nie liczyć – nie minęło jeszcze 22 i 1/3 roku, są jednak pewne sytuacje z pandemią związane, które nieustannie budzą mój uśmiech.

Na kilku sklepach i punktach usługowych w mojej okolicy można w wejściu przeczytać takie na przykład ogłoszenie. A może ostrzeżenie lub groźbę?

Podejrzewam, że zakład fryzjerski, w którym można zostać ostrzyżonym przez osobę ubraną wyłącznie w maseczkę, cieszyłby się w sumie pewnie popularnością. Ale co do ciastkarni albo sklepu ogólnospożywczego mam już pewne wątpliwości. Ciekawe, że zmiana kolejności pierwszej i drugiej linijki tego ogłoszenia całkowicie zmienia jego sens, a jednak nikt tego od półtora roku nie zauważył i ten nieszczęsny komunikat straszy potencjalnych klientów w wielu miejscach w Bieńczycach. Wcale nie lepszy, a może i nawet bardziej niezręcznie sformułowany, zdarzyło mi się kilkakrotnie dostrzec na drzwiach wejściowych do małych sklepów i do drobnych punktów usługowych.

Gdyby go potraktować dosłownie, sam nie wejdziesz. Musisz kogoś ze sobą wziąć na zakupy albo przynajmniej zaczekać, aż ktoś jeszcze będzie chciał kupić drożdżówkę, kawę na wynos, albo dorobić klucze. Jeszcze gorzej reklamuje się zegarmistrz w pawilonie nieopodal mojego bloku. Do jego punktu wejść w ogóle nie można, chyba że on akurat wyjdzie na chwilę.

Cóż, pozostaje się starać zachować dystans i mieć dobry humor, wbrew wszystkiemu. Dokładnie taki filozoficzny spokój panuje wśród moich studentów, z którymi kolejny, już czwarty semestr uczymy się zdalnie. Panowie z III roku – w trosce o nasze wspólne bezpieczeństwo – podczas zajęć zdalnych prowadzonych w ubiegłym tygodniu za pośrednictwem Microsoft Teams mierzyli sobie wzajemnie temperaturę.

Ten wpis, wbrew pozorom, nie szydzi z pandemii COVID-19 ani nie propaguje poglądów sprzecznych ze współczesną nauką. Autor jest zaszczepiony, znał także osobiście osoby, które ciężko przeszły zakażenie albo zmarły z powodu koronawirusa. W każdej sytuacji warto nie ulec szaleństwu, zachować dystans, starać się mieć dobry humor i dbać o komfort psychiczny swój i innych ludzi.

Kociaki idą na wakacje

Dzisiaj ostatni dzień zajęć, od poniedziałku sesja. W jednej z grup, z którymi mam zajęcia w tym ostatnim dniu semestru, od paru miesięcy przyjęło się, że wszyscy używamy takiego wirtualnego tła podczas naszych spotkań. Właściwie popełniłbym faux pas, gdybym zapomniał włączyć je na zajęciach z tą grupą, i pewnie nie chcieliby ze mną gadać, dopóki bym nie naprawił swojego błędu i nie przeprosił. Ciekawe, że nawet nie pamiętam, jak to się zaczęło, ale najwyraźniej nauczanie zdalne ma to do siebie, że – jak każda interakcja społeczna – może prowadzić do wytworzenia nawyków i powstania tradycji.

Pełnej sukcesów i krótkiej, szybkiej sesji. Wszystkim studentom, także tym, którzy nie używają tła podczas naszych zajęć.

Elon Musk na angielskim

W tym tygodniu moi studenci – zamiast ze mną – mają zajęcia z Elonem Muskiem. Pandemia, lockdown i zawieszenie zajęć stacjonarnych przyzwyczaiły nas do tego, że odległość czy różnica czasu nie są żadną przeszkodą.

Oczywiście to nie jest prawdziwy Elon Musk, tylko efekt zabawy aplikacją Xpression Camera. Pozwala ona na użycie zdjęcia dowolnej osoby (także postaci z kreskówki, rzeźby, obrazu, byle mechanizm aplikacji mógł rozpoznać na obrazie twarz) i udawania, że jest się tą osobą podczas wideokonferencji. Program animuje ruch warg na podstawie odczytu dźwięku z mikrofonu lub obrazu z kamery. Można użyć własnego zdjęcia, dzięki czemu np. nie trzeba się ogolić, uczesać czy elegancko ubrać, a i tak wygląda się podczas rozmowy przyzwoicie. Niestety, póki co program, którego używałem, dostępny jest tylko na Mac OS, ale pracują nad wersjami na inne systemy operacyjne, a może są też inne takie programy.

Zajęcia z orbity

Nasze ostatnie stacjonarne, tradycyjne (w przeciwieństwie do zdalnych) zajęcia na Wydziale odbyliśmy rok temu, 11 marca. Rano wszystko było jeszcze normalnie, chociaż widmo koronawirusa krążyło już nad Krakowem, a do Szpitala Żeromskiego trafił już „pacjent zero”. Podczas zajęć o 11:00 dotarła do nas wiadomość o godzinach rektorskich i zawieszeniu zajęć, na 14:30 przyszła już tylko garstka studentów, na których czekała wielka siatka pięknych czerwonych jabłek. Zjedliśmy te jabłka – umywszy je uprzednio w ciepłej wodzie – i posiedzieliśmy chwilę przy sześciu ławkach zestawionych razem w jeden wielki stół, co pozwalało zachować dystans społeczny (choć to pojęcie chyba wówczas jeszcze nie funkcjonowało).

Gdy we wrześniu zajrzałem przez oszklone drzwi sali A209 i zobaczyłem, że te nieszczęsne ławki nadal stoją połączone tak, jak je zostawiliśmy 11 marca, zrobiło mi się bardzo smutno. Zrozumiałem, jak nieubłaganie wszystko się zatrzymało i jak naiwny byłem na przełomie czerwca i lipca, gdy wydawało mi się, że te niespełna cztery miesiące pracy zdalnej w semestrze letnim to rozdział zamknięty i że nie będzie już kontynuacji. Tymczasem nie dość, że w październiku zasiedliśmy znowu przed ekranami komputerów zamiast przed tablicą, to teraz planujemy już kolejny semestr letni i założenie jest takie, że nadal będziemy pracować zdalnie. Moi studenci z piątego roku, którzy studia drugiego stopnia zaczęli na dwa tygodnie przed lockdownem, do końca studiów magisterskich będą się uczyli przez internet. 11 marca, gdy będziemy obchodzić rocznicę zawieszenia zajęć stacjonarnych, przypuszczalnie daleko jeszcze będzie do powrotu do stanu sprzed pandemii, o ile kiedykolwiek to jeszcze nastąpi.

Pod koniec poprzedniego semestru z ulgą kończyłem te zdalne zajęcia i pocieszałem się, że nie było najgorzej. Zaczęliśmy się od razu z większością grup spotykać synchronicznie, na początku na Skype, potem na Google Meet, a potem już – i do tej pory nieprzerwanie – na Microsoft Teams, gdy władze uczelni wyposażyły nas w to narzędzie. Dwie grupy były trochę oporne, ale po grupowej wideorozmowie na Snapchat’cie w jakiś poniedziałkowy poranek przekonali się i od tamtej pory przeszli transformację nie do poznania – z istot pragnących tylko rozwiązywać quizy na Moodlu w prawdziwe gwiazdy ekranu, które przed kamerą i mikrofonem czują się zupełnie naturalnie, by nie powiedzieć, że aż nadto swobodnie.

Pamiętam, że miałem wtedy ochotę w czerwcu podzielić się na blogu kilkoma tapetami, których w poprzednim semestrze używałem często jako tła podczas naszych spotkań. Wydawało mi się, że to będzie dobry sposób na pożegnanie się z nauką zdalną, która – wbrew mojemu naiwnemu optymizmowi – zdecydowała się jednak z nami pozostać na dłużej. Od tamtej pory nieustannie doskonalimy wszyscy nasz warsztat (tak nauczyciele akademiccy, jak i studenci), developerzy rozwijają narzędzia (np. Microsoft Teams wzorem Zooma wprowadził wreszcie ostatnio tzw. breakout roomy, choć dzięki pomysłowości koleżanek od jakiegoś czasu stosowaliśmy już pewne prowizoryczne obejście, które umożliwiało nam i tak dzielenie grup na podzespoły). W miarę tych postępów zaczynamy dostrzegać pozytywne aspekty uczenia online, a nawet dochodzimy do wniosku, że pewne rzeczy zawsze należy już załatwiać przez internet.

Od jakiegoś czasu zachęcam moich kolegów i koleżanki, nie tylko na uczelni, do korzystania podczas zajęć ze studentami i uczniami z kamer. Moim zdaniem nie tylko ułatwia to komunikację, ale przede wszystkim sprawia, że doświadczenie nauki przez internet staje się odrobinę bliższe temu, co znamy z klasy. Ta pogłębiona forma kontaktu wydaje mi się także stanowić swego rodzaju remedium na apatię i depresję, na którą wielu z nas narzeka. Z niektórymi kontrargumentami nie sposób dyskutować, bo jeśli na przykład nauczyciel twierdzi, że rozumie uczniów, którzy nie chcą włączać kamer, bo są brzydcy i pryszczaci, to po pandemii powinien im konsekwentnie pozwolić siedzieć w klasie z workami na głowach, a ich kompetencje społeczne zdaniem takiego nauczyciela niewarte są zapewne tego, by im poświęcać uwagę.

Ze zdziwieniem natomiast spotykam się z argumentami o tym, że nie każdy chce pokazywać wnętrze swojego domu, bo niektórzy mieszkają skromnie, może nawet biednie, a w skrajnych przypadkach możliwe nawet, że się wstydzą swoich warunków mieszkaniowych. Jakkolwiek trudno nie przyznać racji, że takie przypadki są możliwe, to nauczyciel formułujący takie argumenty sprawia wrażenie, jakby nie wiedział, że prawie każda platforma używana obecnie do komunikacji zdalnej i do uczenia online obsługuje co najmniej funkcję rozmycia tła, dzięki której widzimy wyraźnie jedynie osobę siedzącą przed kamerą, a jej otoczenie i to, co się za nią znajduje, jest nieostre i nie do rozpoznania. Najpopularniejsze platformy (wszystkie, które wymieniłem dotąd w tym wpisie) obsługują także możliwość ustawienia spersonalizowanego tła, które całkowicie zastąpi obraz z kamery, a wszystko to bez żadnego specjalistycznego sprzętu w rodzaju greenscreena czy oświetlenia. Ostatnio na przykład chodzę na zajęcia z takiej oto ekskluzywnie urządzonej celi w Alcatraz:

bunkier

Dzięki tej funkcji zdarzyło mi się już wielokrotnie uczyć i z chatki Hobbita, i z wszystkich common roomów Hogwartsu, z klasy profesora Snape’a, z pokładu statku Enterprise ze Star Treka, z pokładu ISS (Międzynarodowej Stacji Kosmicznej). W czerwcu poszedłem na angielski z obecnym drugim rokiem informatyki stosowanej z tapetą przedstawiającą wnętrze sklepu Olivandra z różdżkami na ulicy Pokątnej i pod koniec zajęć wielu studentów też ustawiło sobie podobne tapety, czyli poniekąd wszyscy byliśmy w tym sklepie. Tyle, że każdy miał inne zdjęcie, jakbyśmy siedzieli naprawdę w różnych zakątkach sklepu. Cudowna iluzja, że naprawdę jesteśmy razem, chociaż przez internet. Funkcja spersonalizowanego tła nie działa rzeczywiście przeważnie na urządzeniach mobilnych czy w przeglądarce internetowej, ale rozmycie tła jest już w tej chwili powszechnie dostępne. W Google Meet do niedawna trzeba było używać wtyczek, w tej chwili funkcja działa już na każdym systemie operacyjnym, ale tylko w przeglądarce Google Chrome.

enterprise-d-bridge-wallpaper-700x459

Z moich doświadczeń wynika, że większość studentów nie krępuje się zupełnie warunkami mieszkaniowymi ani porządkiem lub jego brakiem w pokoju, z którego łączą się na zajęcia (chyba zresztą o tym napiszę w oddzielnym wpisie). Jeśli wrzucają spersonalizowane tapety, to robią to raczej dla beki, na przykład gdy tapeta przedstawia wnętrze Pantografu (kawiarenki w tramwaju stojącym na terenie naszego Wydziału) albo jakiegoś innego miejsca na uczelni. Bywa, że dają wyraz swoim przekonaniom politycznym lub obyczajowym (zwłaszcza w dobie Strajku Kobiet stało się to dość częste, a władze uczelni poinstruowały nas nawet, by ignorować tego rodzaju demonstracje poglądów, dopóki nie stoją one w sprzeczności z obowiązującym prawem) albo dają upust zainteresowaniom (np. tapety z grafiką z gier komputerowych, wnętrza salonów samochodowych albo z Gry o Tron).

hobbyton

Natomiast moja ulubiona tapeta poniżej, udałem się z nią w tle kiedyś na egzamin doktorski nawet. W telewizji wszyscy teraz się pokazują na tle swoich biblioteczek, żeby pokazać, ile mają książek. No to ja też, nie będę gorszy.

release_1_room_of_requirement__1_

Na zawsze zdalnie

Dopiero co pisałem o zaletach nauczania zdalnego i o tym, że po powrocie na kampus pewnych rzeczy będzie mi brakowało. Dziś chciałbym dać przykład czegoś, co już na zawsze powinno pozostać na uczelni zdalne, a w każdym razie – powinna być taka opcja dla zainteresowanych.

Dzisiaj odbyliśmy egzamin doktorski z języka angielskiego z kandydatem, który był podczas egzaminu w Warszawie, gdzie mieszka i pracuje (aczkolwiek sporo czasu – z uwagi na obowiązki zawodowe – spędza także w Niemczech). Jednocześnie ja i reszta komisji byliśmy na Politechnice Częstochowskiej, Politechnice Krakowskiej, w Krakowie, Nowej Hucie i na wsi pod Krakowem. Gdyby nie pandemia, musielibyśmy wszyscy razem spotkać się w jednym pomieszczeniu na około pół godziny. W tym konkretnym przypadku ludzie z trzech różnych województw – mazowieckiego, śląskiego i małopolskiego – musieliby się umówić i spotkać w Czyżynach.

Naukowcy związani z naszym Wydziałem rozsiani są na codzień na wielu kontynentach, co najmniej od Kalifornii po Chiny. Odkąd zmagamy się z pandemią COVID-19, egzaminy doktorskie z języka angielskiego zdarzyło mi się prowadzić z doktorantami łączącymi się z różnych krajów, a nawet kontynentów. Zastanawiam się, czy na egzamin z języka angielskiego naprawdę ludzie muszą przyjeżdżać na Politechnikę Krakowską, jak to było przed pandemią, czy też może jednak możemy zacząć korzystać z możliwości technologicznych, jakie są teraz udziałem każdego studenta i każdego nauczyciela akademickiego, a o których ludzie renesansu czy oświecenia nie mogli nawet marzyć, bo wykraczało to poza ich możliwości pojmowania?

To było – moim zdaniem – pytanie retoryczne.

Zalety zdalnego nauczania

Od połowy marca prowadzę zajęcia zdalne w czasie rzeczywistym, w godzinach wynikających z harmonogramu. Wszystko wskazuje na to, że to trudne wyzwanie, przed którym stanęliśmy u zarania pandemii, będzie trwało dłużej niż rok (przymierzamy się już do układania planu zajęć na semestr letni i zakłada on, że lektorat nadal będzie się odbywać przez internet). Zarówno w debacie publicznej, jak w rozmowach prywatnych przeważają głosy krytyczne, kwestionujące jakość i skuteczność zajęć online – czy to z naturalnej skłonności do narzekania, czy to ze związanych z sytuacją stresów, napięć czy wręcz depresji, czy to w oparciu o rzeczywiście negatywne doświadczenia. Niejako dla kontrastu, dla pocieszenia, a może ku refleksji postanowiłem się podzielić kilkoma pozytywnymi spostrzeżeniami. Pewnie, że chciałbym, jak wszyscy, aby ta przeklęta pandemia jak najszybciej się skończyła i żebyśmy wszyscy wrócili na kampus i uczyli w klasie, ale są pewne aspekty uczenia online, których mi będzie brakowało, gdy już wrócimy. Może warto sobie zdać sprawę z tego, że there’s a silver lining even to this pandemic cloud.

Na początek muszę zastrzec, że moje spostrzeżenia są charakterystyczne dla określonej grupy wiekowej – studentów pierwszego i drugiego stopnia studiów – i mogą być zupełnie nietrafne dla innych grup wiekowych. Zdaję sobie sprawę z tego, że przed zupełnie innymi problemami stoją rodzice i nauczyciele dzieci w nauczaniu początkowym, i absolutnie tego nie porównuję, choć także i w ich sytuacji można pewnie znaleźć jakieś dobre strony na osłodę, ku pokrzepieniu. Nie bez znaczenia jest także fakt, że po depresyjnych i spirytystycznych doświadczeniach poprzedniego semestru, gdy część studentów włączała kamery, a część kryła się za awatarem (bywa że nie mającym wiele wspólnego z ich rzeczywistą fizjonomią) czy wręcz za ikoną z inicjałami, wprowadziłem od października bezwzględną zasadę, że na zajęciach wszyscy mamy włączone kamery i sprawne, prawidłowo skonfigurowane mikrofony. Gdyby nie to, część moich pozytywnych doświadczeń nie miałoby miejsca albo straciłoby na wyrazistości. Oto trzy przykłady, które jako pierwsze przyszły mi na głowy, na pozytywne aspekty uczenia przez sieć.

Przede wszystkim praca w parach i grupach, jakże naturalna metoda podczas nauki języka obcego. W klasie robi się hałas i rozgardiasz, ludzie wzajemnie się zakłócają, przekrzykują, podkradają też sobie pomysły. Gdy nawet podejdę do jakiejś grupy, nie zawsze rozumiem wszystko, o czym mówią, bo zakłóca mi to hałas z innych grup. Im bardziej zaawansowana grupa, a tym samym im bardziej ciekawe i autentyczne to, o czym mówią, tym jest gorzej. Online jest zupełnie inaczej. Sam podział na grupy jest łatwiejszy, nie wymaga przemieszczania się po klasie, przesuwania stołów i przestawiania krzeseł, automatycznie można to zrobić w kilka sekund. Następnie każda grupa pracuje sobie oddzielnie, ich rozmowa nie jest zakłócana hałasem z innych grup. Raz zdarzyło mi się na piątym roku wejść do grupy, w której właśnie wszyscy szczerze dzielili się radosną nowiną, że żaden z nich nie ma pojęcia, co było na zajęciach przed angielskim, gdyż każdy tylko wstał, zalogował się, żeby mieć obecność, a następnie poszedł spać (nie włączają tam kamer). Raz też wszedłem, a oni wszyscy o koronawirusie, bo okazało się, że – całkiem przypadkowo – przydzieliłem do czteroosobowej grupy samych chorych i przebywających na kwarantannie. Ale przeważnie rozmawiają na temat, robią to, co mieli robić, a jeśli mieli rozwiązać jakiś problem, to nie odgapiają pomysłów od innych, bo są w tym pokoju czy kanale sami (pewnie, że mogliby to obejść, ale nie zauważyłem, żeby kombinowali);

Druga sprawa – frekwencja. Nie wiem, jakie Wy macie doświadczenia, ale moi studenci po prostu chodzą na te zajęcia bardziej sumiennie, niż chodziliby, gdyby one były na Wydziale. Wiosną zwróciłem uwagę studentce, że nie wypada leżeć w łóżku na angielskim, na co się dowiedziałem, że ma gorączkę 38.5 i leży w łóżku, bo jest chora. Gdy jej powiedziałem, że nie musi w takim razie przecież być na angielskim, zaparła się, że jak najbardziej musi, bo jej się bardzo nudzi, a poza tym chciała się z nami zobaczyć. Od tamtej pory nie zwracam już nikomu uwagi na leżenie w łóżku na angielskim (co zresztą rzadko się zdarza). W ubiegłym tygodniu spytałem się studenta chorego na COVID-19, czy naprawdę chce pisać klasówkę w tej sytuacji, na co natychmiast padło zapewnienie, że da radę i że w ogóle już się dobrze czuje. Kilka dni temu dostałem maila od studentki z pytaniem, czy może następnego dnia o 12:00 wyłączyć na chwilę kamerę, bo ma teleporadę u lekarza. Oczywiście odpisałem jej, że nie musi w ogóle przychodzić w tej sytuacji na zajęcia, albo może z nich zwyczajnie wyjść wcześniej, ale przecież Ci wszyscy ludzie w normalnych warunkach, poza pandemią, w ogóle by nie przyszli na angielski. Leżeliby chorzy w domu albo byliby u lekarza. W ubiegłym roku na drugim stopniu pod koniec każdy już sobie wykorzystywał te swoje przysługujące mu nieobecności, więc bywało, że wiatr hulał po sali między mną i nielicznymi gośćmi, którzy mieli jeszcze coś do załatwienia. I w sumie się nawet im nie dziwię ani nie mam żalu, bo skoro np. Kamil musiał półtorej godziny jechać autem na moje poranne zajęcia, po czym wracał do domu, to piątek był dla niego dniem straconym z punktu widzenia pracy. W tym roku na drugim stopniu jest kilka osób, które chodzą na zajęcia i ze swoją grupą, i z grupą równoległą, która chodzi z nimi na zmianę. Większość z nich pracuje zdalnie, elastycznie regulują swój czas pracy, więc jeśli ktoś ma ochotę, przychodzi na angielski w obu grupach. Tak nigdy nie było, gdy zajęcia odbywały się na kampusie.

I wreszcie kontakt. Paradoksalnie, ja mam z moimi studentami lepszy kontakt na zajęciach przez internet. Tutaj każdy siedzi w pierwszej ławce. Dosłownie każdy. W klasie niektórzy są schowani za filarem, siedzą w ciemnym rogu. Nie wiem, co robią, gdy się odwrócę tyłem do nich. Przez internet widzę każdy gest, uśmiech, złość, skrzywienie twarzy. Pracuję na dwóch ekranach i na jednym z nich zawsze ich widzę, a z drugiego korzystam, jeśli coś razem piszemy albo jeśli coś sobie udostępniamy. Nie chodzi o to, żebym ich jakoś pilnował i terroryzował. Jak widzę, że któryś z nich odebrał telefon, zdjął słuchawki i rozmawia z dziewczyną czy współlokatorem, albo wyszedł na moment (te sytuacje zdarzają się, ale nie tak często, by utrudniało to pracę), nie próbuję mu zadawać pytania, bo wiem, że mnie w tym momencie nie słyszy. Dzięki temu nie mamy znanego z memów wywoływania duchów na naszych lekcjach. Widzę, kto łączy się z komputera, a kto ze smartfonu, więc nie proszę o niektóre rzeczy tych drugich, bo wiem, że im trudniej. Wiele rzeczy komunikujemy sobie bez włączania mikrofonu, takich organizacyjnych. Np. jak czekam, żeby wszyscy otworzyli książkę tam, gdzie trzeba, to pytam, czy już każdy ma, a oni kiwają albo kręcą głowami. W niektórych grupach spodobało im się to może infantylne trochę podnoszenie ręki przy pomocy myszy, jak się coś chce. 🙂

Są pewne rzeczy, na które nie ma co narzekać. W każdej sytuacji są pozytywy i to nauczanie zdalne, na które przeważnie utyskujemy, też takie ma. Ale fakt, oby się jak najszybciej skończyło. Mógłbym jeszcze wymienić kilka innych rzeczy, które przyszły mi do głowy, ale poprzestanę na tych zupełnie moim zdaniem bezdyskusyjnych i niezaprzeczalnych (choć rozumiem, że nie w każdej grupie wiekowej tak to wygląda i że każdy ma tu trochę inne doświadczenia).