Grzechy główne matematyków (w wymowie)

Ten wpis powstał w zasadzie jako swego rodzaju spin-off (czyli „pozytywny efekt uboczny”) wpisu o błędach w wymowie, jakie popełniają informatycy, gdy usiłują mówić po angielsku (co im akurat dość dobrze zazwyczaj wychodzi). Podobnie jak kolejny spin-off, wpis o błędach inżynierów wszelkiego rodzaju, będzie stale aktualizowany, więc – jeśli wydaje Ci się w obecnym kształcie ubogi, zapraszam do regularnych wizyt (a może i do przesyłania sugestii?).

can’t / count / cunt
Mówiąc o prostych działaniach arytmetycznych, czasami trzeba użyć czasownika count, to jest liczyć. Poprawna wymowa tego wyrazu to [kaʊnt]. Trzeba się jednak pilnować, by nie przekręcić tego słowa i nie powiedzieć can’t (skrócona forma cannot), wymawiane przez Anglików jako [kɑːnt], a przez Amerykanów jako [kænt]. Najbardziej niefortunną rzeczą, jaka może się zdarzyć (i niestety się zdarza) jest powiedzenie zamiast któregokolwiek z tych słów wyrazu cunt, wymawianego [kʌnt]. Słowo to jest bowiem wulgarnym określeniem na jedną z części kobiecego ciała albo na bardzo denerwującą osobę płci żeńskiej. W obu tych znaczeniach w języku polskim może być tłumaczone jako pizda.

ceerkul
Odkąd stacje benzynowe pewnej sieci zmieniły nazwę, osoby płacące abonament telewizyjny bombardowane są w reklamach tej sieci potworną wymową słowa circle. Prawidłowa wymowa to oczywiście [ˈsɜː.kəl] i w niczym nie przypomina ona tego, co słychać w polskojęzycznych reklamach (podobne dziwolągi lansowane w reklamach to 'hib-rid cooling’ u pewnego producenta samochodów oraz 'slipping & living’ w reklamach popularnej sieci sklepów z meblami i artykułami do domu.

equation
Większość wyrazów kończących się na -tion czytamy przez bezdźwięczne [ʃ], jak w polskim wyrazie szyny. Tymczasem prawidłowa wymowa equation to [ɪˈkweɪ.ʒən], niczym na początku polskiego wyrazu żaba.

feenit
Przymiotniki infinite (nieskończony) i finite (skończony), w oczywisty sposób powiązane ze sobą etymologicznie, w pisowni są bardzo podobne. W dodatku każdy student i każdy matematyk wie, jak wymawiać infinite – po brytyjsku [ˈɪn.fɪ.nət] lub po amerykańsku [ˈɪn.fə.nət]. Mało kto natomiast wie, że w wymowie wyrazy te są bardzo odmienne. Przymiotnik finite prawidłowo czytamy [ˈfaɪ.naɪt].

pee
Czasownik [piː] to po angielsku sikać, wyraz ten może być też rzeczownikiem, oznacza wówczas siki. Liczba π, czyli stała matematyczna, definiowana jako stosunek obwodu koła do długości jego średnicy, to po angielsku [paɪ], trochę tak, a właściwie dokładnie tak, jak pie (ciasto).

rargh-tee-yo
Anglicy i Amerykanie, gdy używają terminów pochodzenia łacińskiego, mają taką swoistą manierę, która sprawia, iż – gdyby podróże w czasie były możliwe – starożytni Rzymianie mieliby spory kłopot w zrozumieniu tego, co anglojęzyczni pionierzy współczesnej cywilizacji mówią po łacinie. Ale uczący się angielskiego Polacy mają z kolei tendencję odwrotną. Gdy angielski wyraz jest bardzo bliski swojemu łacińskiemu odpowiednikowi, w dodatku używanemu przez Polaków w polskojęzycznej literaturze specjalistycznej, Polacy wypowiadają go w sposób równie zrozumiały dla współczesnych Anglików i Amerykanów, jak łacina tychże byłaby dla Cycerona. Stosunek (ratio) to po angielsku [ˈreɪ.ʃi.əʊ].

rektangul
W życiu nie słyszałem takiej wymowy, ale moi studenci słyszą to na co dzień i nabijają się z tego. Prawidłowa wymowa rectangle (prostokąt) to [ˈrek.tæŋ.ɡəl]. Akcent na pierwszą sylabę, druga samogłoska to coś pośredniego pomiędzy [a] i [e], a trzecia samogłoska to bardzo krotki, niewyraźny dźwięk. Na pewno nie [u}. Warto o tym wiedzieć, zwłaszcza jeśli się to powtarza na każdym wykładzie.

reminder
Pojęcie reminder ma bez wątpienia sens. Czy to w smartfonie, czy w kalendarzu online (bywa, że i synchronizowanym z tym smartfonem i innymi urządzaniami mobilnymi, a także stacjonarnymi) można sobie ustawić reminder, czyli swego rodzaju alert, przypomnienie. Natomiast reszta z dzielenia to po angielsku remainder, bo ona remains, czyli „pozostaje”, a nie reminds, czyli przypomina. Prawidłowa wymowa to w związku z tym [rɪˈmeɪn.də], a nie [rɪˈmaɪn.də].

substraction
Chyba przez podobieństwo z pewnymi zupełnie innymi wyrazami, jedno z działań arytmetycznych jest jakoś bardzo ciężko zapamiętać. Odejmowanie po angielsku to subtraction, prawidłowa wymowa [səbˈtræk.ʃən], odejmować to subtract, wymawiane [səbˈtrækt], i w pierwszej sylabie obu wyrazów jest naprawdę tylko jedna spółgłoska [s].

Jeśli interesują Cię wpisy poświęcone matematyce i słownictwu matematycznemu na tym blogu, polecam szczególnie następujące wpisy i strony: